Prof. dr hab. Aleksandra Macioszczyk ukończyła studia na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, zaś tytuł magistra geologii stratygraficzno-poszukiwawczej uzyskała w 1957 roku. Pracę zawodową podjęła w roku 1957 na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, a następnie − na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Studia doktoranckie w Polskiej Akademii Nauk zwieńczyła rozprawą doktorską pt.: „Charakterystyka tła hydrochemicznego wód podziemnych występujących w utworach miocenu Niżu Polskiego” (1969), przygotowaną pod kierunkiem profesora Zdzisława Pazdry. W latach 1971-1981 była adiunktem w Instytucie Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Wydziału Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1978 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego na podstawie rozprawy „Chemizm wód trzeciorzędowych i kredowych oraz jego geneza w zachodniej części niecki mazowieckiej”. Tytuł profesora nadzwyczajnego nadano Jej w roku 1991, a pięć lat później, w 1996 roku − tytuł profesora zwyczajnego.

Profesor Aleksandra Macioszczyk jest niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie badań hydrogeochemicznych, twórcą i prekursorem rozwoju nowoczesnej hydrogeochemii w Polsce. Podczas swojej długoletniej pracy na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, poza wszechstronną działalnością naukowo-dydaktyczną, społeczną i organizacyjną, pełniła wiele odpowiedzialnych funkcji. W latach 1979-1982 była wicedyrektorką Instytutu Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej. Stworzyła jedyny w Polsce Zakład Hydrogeochemii, którym kierowała przez wiele lat, a w okresie 1989-1997 była organizatorką i dyrektorką Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym. Była też członkinią i przewodniczącą licznych komisji naukowych, społecznych i organizacyjnych, wieloletnią członkinią Senatu Uniwersytetu Warszawskiego, Rady Wydziału Geologii oraz Rady Naukowej Instytutu Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, a także wieloletnią członkinią Komitetu Narodowego International Association of Hydrogeologists oraz Komisji Hydrogeologii Komitetu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk. Jako autorytet naukowy w dziedzinie hydrogeologii stała się opiniodawczynią i recenzentką wielu projektów naukowych, dokumentacji oraz opracowań z ramienia zarówno Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznej przy Ministerstwie Środowiska, jak i Komitetu Badań Naukowych, recenzentką lub konsultantem naukowym licznych projektów aktów prawnych, skryptów i podręczników akademickich, redaktorką naukową opracowań kartograficznych, w tym Szczegółowej mapy hydrogeologicznej w skali 1:50 000.

Zyskała ogromne uznanie w środowisku hydrogeologów, stąd wielokrotnie znajdowała się w gronie członków komitetów naukowych na konferencjach i kongresach (w tym także najważniejszej, odbywającej się cyklicznie: „Współczesne problemy hydrogeologii”).

Prace badawcze Pani Profesor cechuje wszechstronność, bowiem jej zainteresowania, początkowo dotyczące hydrogeologii regionalnej i metod kartograficznych, wyewoluowały ku hydrogeochemii oraz problematyce transportu masy (zanieczyszczeń) w systemach hydrogeologicznych. Prowadzone przez Nią badania dotyczyły szeroko pojętych zagadnień hydrogeochemicznych, w tym wpływu czynników geogenicznych i antropogenicznych na procesy geochemiczne w wodach podziemnych. Zajmowała się również metodologią oceny zmian chemizmu wód podziemnych w badaniach regionalnych oraz monitoringiem jakości wód podziemnych. Szczególnie dużo uwagi poświęciła metodom badawczym dotyczącym wyznaczania i analizy tła hydrogeochemicznego, ocenom zagrożenia jakości wód podziemnych w warunkach regionalnych i lokalnych oraz prognozom zagrożeń wód podziemnych. Badania Aleksandry Macioszczyk miały nowatorski charakter i wyprzedzały prowadzone w Europie prace nad określaniem tła hydrogeochemicznego (background) i naturalnego tła hydrogeochemicznego (baseline) na potrzeby osiągnięcia dobrego stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych i implementacji wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej. Współpracowała z badaczami z Francji, Belgii, Rosji.

Dorobek publikacyjny Aleksandry Macioszczyk jest bardzo bogaty: obejmuje ponad kilkadziesiąt opublikowanych prac oryginalnych, które ukazały się między innymi w „Biuletynie Geologicznym”, „Kwartalniku Geologicznym”, „Przeglądzie Geologicznym”, nadając często nowy kierunek badaniom hydrogeologicznym w Polsce. Jest Ona autorką, współautorką lub redaktorką naukową kilku wiodących podręczników akademickich z dziedziny hydrogeologii i hydrochemii: „Hydrogeochemii”, „Hydrogeochemii strefy aktywnej wymiany wód podziemnych”, „Słownika hydrogeologii” oraz innych publikacji akademickich. W 2006 roku PWN wydał „Hydrogeologię stosowaną” − podręcznik akademicki, którego Pani Profesor jest redaktorką naukową oraz współautorką. Publikacje te stanowią ogromne osiągnięcia naukowe, są niezbędne w pracy zarówno naukowcom, jak i praktykom. Książki i artykuły, których Aleksandra Macioszczyk jest autorką, umożliwiają i kreują inne badania naukowe, a także stanowią niezwykle ważne pozycje w dydaktyce hydrogeologicznej.

Pani Profesor prowadziła liczne zajęcia dydaktyczne: wykłady, seminaria, proseminaria i ćwiczenia, zawsze bazując na oryginalnym programie i nowoczesnych metodach badawczych. Była doskonałym wykładowcą, nauczycielem i wychowawcą młodzieży na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, Międzywydziałowych Studiach Ochrony Środowiska na Uniwersytecie Warszawskim oraz cenionym nauczycielem akademickim na Wydziale Ekologii Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Wielką uwagę poświęcała prowadzonym zajęciom dydaktycznym, które starannie przygotowywała, rozszerzała, unowocześniała. Była promotorem 10 prac doktorskich, ponad 80 prac magisterskich, autorką licznych recenzji, opinii, a także członkinią wielu komisji zatrudnieniowych, oceniających oraz wnioskujących w sprawie stopni i tytułów naukowych.

Swoją pracą i dokonaniami Aleksandra Macioszczyk zyskała powszechne uznanie i ogromny autorytet naukowy.

Opracowali:
Ewa Krogulec
Jerzy Małecki

Urodzony 29 lutego 1932 r. w miejscowości Nowomalin (pow. Zdołbunów, Wołyń). Po aresztowaniu przez wkraczające w 1939 r. do Polski wojska sowieckie ojca, oficera WP (stracony w 1941 r. w Kijowie), Jan znalazł się wraz z rodziną na okupowanej przez Niemców części Polski. W 1949 r. ukończył szkołę średnią i uzyskał maturę w Społecznym Liceum Ogólnokształcącym ZNP w Gdyni – Orłowie. W latach 1949-1950 studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej, a następnie przeniósł się na studia geologiczne na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Poznańskiego. Studia te kontynuował na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie w 1953 r. uzyskał stopień magistra filozofii w zakresie geologii z paleontologią.

Pracę zawodową rozpoczął w 1953 r. w Przedsiębiorstwie Geologiczno-Fizjograficznym i Geodezyjnym Budownictwa Miejskiego „Geoprojekt” w Warszawie na stanowisku technika samodzielnego, a następnie projektanta. W 1956 r. został przyjęty na stanowisko asystenta na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, w 1957 r. rozpoczął pracę w podlegającym Ministerstwu Zdrowia Przedsiębiorstwie Państwowym „Obsługa Techniczna Uzdrowisk”, gdzie (z przerwami na wyjazdy zagraniczne) pracował do 1963 r. na stanowisku kierownika Pracowni Geologicznej i zastępcy Głównego Geologa Centralnego Zarządu Uzdrowisk.

W 1963 r., po uzyskaniu na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego stopnia doktora nauk przyrodniczych, rozpoczął pracę w Instytucie Balneoklimatycznym w Poznaniu (Oddział w Warszawie) na stanowisku kierownika Pracowni Geologicznej. W 1973 r. na Wydziale Geologii uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk przyrodniczych i nominację na stanowisko docenta w Instytucie Balneoklimatycznym.

W styczniu 1973 r. rozpoczął pracę w Zakładzie (później Instytucie) Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk, na stanowisku kierownika Samodzielnej Pracowni Hydrogeologii. W latach 1974-2014 był członkiem i (okresowo) przewodniczącym Rady Naukowej ING PAN. Pracę w ING PAN zakończył w 2013 r., jednak nadal pełnił tam funkcję nieformalnego konsultanta. Od 1957 r był członkiem Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych (początkowo w Centralnym Urzędzie Geologii, następnie przy Ministrze Środowiska). Od 1981 r. był członkiem Komitetu Nauk Geologicznych PAN.

Szkolenia i prace zagraniczne:

• 1958 – Instytut Hydrologii i Klimatologii Uniwersytetu Paryskiego, Paryż, Francja – 3-miesięczny staż.
• 1964 – Związek Uzdrowisk Republiki Federalnej Niemiec, Krefeld, RFN – 3-miesięczny staż.
• 1970 – Międzynarodowy Instytut Badań Geotermicznych, Piza, Włochy – 9-miesięczny staż.
• 1976–1977 – Program Rozwoju ONZ, projekt: „Poszukiwanie i wykorzystanie energii geotermicznej w Indiach”, New Delhi, Indie – hydrogeolog.
• 1981–1984 – Światowa Organizacja Zdrowia, projekt: „Zaopatrzenie w wodę wsi” – Sana, Arabska Republika Jemenu – hydrogeolog.
• 1990–1994 – Państwo Izrael, Tel-Aviv, Izrael – ambasador RP.
• 1995 – Uniwersytet Bordeaux III, Talence, Francja – wykładowca.

Dorobek naukowy i zawodowy:

• tytuł profesora zwyczajnego;
• wypromowani doktoranci: 4;
• publikacje: ok. 140 (w tym 105 prac oryginalnych i 5 książek);
• projekty, ekspertyzy, koreferaty: ok. 250.

Odznaczenia i wyróżnienia (chronologicznie):

• nagrody Sekretarza Naukowego PAN – 1975, 1981;
• Złota Odznaka „Zasłużony dla Uzdrowisk Polskich” – 1989;
• nagroda im. A. Bacci (Studium Hydrologicum Parmense, Parma, Włochy) – 1993;
• członkostwo honorowe Międzynarodowej Asocjacji Hydrogeologów – 2005;
• Złoty Krzyż Zasługi – 2006;
• członkostwo honorowe Polskiego Stowarzyszenia Geotermicznego – 2008;
• medal „Zasłużony dla Polskiej Hydrogeologii” – 2016;
• nagroda Ministra Środowiska „Geologia 2017”.

Działalność społeczna:

• 1980–1981 – z-ca Przewodniczącego Komisji Zakładowej NSZ „Solidarność” w ING PAN, delegat na I Zjazd NSZZ „Solidarność”;
• 1989–1990 – przewodniczący Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność” w PAN, delegat na II Krajowy Zjazd NSZZ „Solidarność”;
• 1995–2015 – prezes Fundacji „Polska Katedra w Uniwersytecie Jerozolimskim”;
• 1996–2014 – członek Zarządu Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk;
• 1996–2013 – członek Zarządu Polskiej Rady Ruchu Europejskiego.

W 1990 został mianowany na ambasadora Polski w Izraelu (pierwszego od zerwania stosunków dyplomatycznych przez władze PRL w 1967 r.). W 1993 r. zainicjował stworzenie Katedry Historii i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, która rozpoczęła działalność w 1999 r. pod opieką polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Profesor dr hab. Jan Dowgiałło, wybitny hydrogeolog i balneolog, zmarł 15 maja 2019 r. w wieku 87 lat.

Opracował:
Adam Porowski

Urodził się 18 listopada 1932 roku. w Osinach w województwie Łódzkim. Obecnie miejscowość ta należy do miasta Głowna, gdzie ukończył szkołę powszechną i gimnazjum ogólnokształcące. W roku 1949 wraz z rodzicami i siostrą przeniósł się do Gdańska, a w roku 1951 uzyskał maturę w I Państwowym Liceum Ogólnokształcącym im. M. Kopernika w Gdańsku i rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Lądowo-*-Wodnej Politechniki Gdańskiej. W 1955 roku ukończył studia inżynierskie na utworzonym w 1952 roku Wydziale Budownictwa Wodnego, uzyskując stopień zawodowy inżyniera geologii w zakresie hydrogeologii, zaś w 1958 roku − stopień magistra. W czasie studiów, w roku 1954, został zastępcą asystenta, a później asystentem w Katedrze Geologii w Politechnice Gdańskiej.

Kolejny etap działalności naukowej, badawczej i dydaktycznej stanowiła praca na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie przeniósł się w roku 1958 razem z profesorem Zdzisławem Pazdrą. Podjął pracę jako starszy asystent w kierowanym przez profesora Zakładzie Hydrogeologii Ogólnej i w roku 1965 obronił rozprawę doktorską. W roku 1971 uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego.

W roku 1972 powrócił na Politechnikę Gdańską, gdzie objął kierownictwo Zakładu Inżynierii Środowiska, w skład którego wchodził zespół geologiczny. W 1975 roku odbył półroczny staż w Politechnice w Goeteborgu. W latach 1975-1978 był dyrektorem Instytutu Hydrotechniki (funkcjonującego na prawach wydziału), a po przekształceniu Instytutu w Wydział Inżynierii Sanitarnej w latach 1981-1984 został jego dyrektorem. W okresie 1987-1990 pełnił funkcję prorektora Politechniki Gdańskiej do spraw kształcenia. W roku 1987 otrzymał nominację na profesora nauk przyrodniczych, a w roku 1993 został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego w Politechnice Gdańskiej, z którą w pracy zawodowej związany był do przejścia na emeryturę w 2003 roku. Równocześnie pracował w Katedrze Geomorfologii i Geologii Czwartorzędu, a od roku 2007 − w Zakładzie Geologii Morza Uniwersytetu Gdańskiego.

W pracy naukowej zajmował się właściwościami hydrogeologicznymi skał luźnych, hydrogeologią Pomorza, w tym regionem gdańskim, strefą brzegową morza i deltą Wisły. Prowadzone badania doprowadziły do określenia systemów krążenia wód w gdańskim systemie wodonośnym, ustalenia zasobów wód piętra czwartorzędowego i kredowego, pochodzenia zasolenia przybrzeżnych warstw wodonośnych, oceny zjawiska ingresji wód morskich w rejonach nadmorskich oraz wykazania genezy i strefowości zasolenia wód podziemnych delty Wisły. Wyniki analiz przedstawił w około stu polskich i zagranicznych publikacjach. Wraz z profesorem Zdzisławem Pazdrą jest również współautorem podręcznika Hydrogeologia ogólna.

Przez blisko 60 lat zajmował się nauczaniem – prowadził wykłady, seminaria, ćwiczenia i praktyki terenowe z hydrogeologii, geologii, ochrony wód podziemnych, geologii fizycznej i geologii regionalnej Polski. Opiekował się ponad 50 dyplomantami, którzy kończyli studia na Uniwersytecie Warszawskim, Politechnice Gdańskiej i Uniwersytecie Gdańskim. Był promotorem pięciu prac doktorskich. W latach 1979-1981 wykładał hydrogeologię i geologię inżynierską na uniwersytecie w Zarii w Nigerii.

Uczestniczył w licznych międzynarodowych i krajowych konferencjach hydrogeologicznych, inicjował i organizował wizyty znanych badaczy zagranicznych na Politechnice Gdańskiej, wykonywał dokumentacje hydrogeologiczne, był ich weryfikatorem, opracowywał opinie, koreferaty i recenzje, w tym przygotował 19 recenzji prac doktorskich i ponad 20 opinii i recenzji prac habilitacyjnych i wniosków o nadanie tytułu profesora. Związany był z Komisją Dokumentacji Hydrogeologicznych Centralnego Urzędu Geologii (a obecnie Ministerstwa Środowiska). Przez cztery kadencje był członkiem Komitetu Nauk Geologicznych PAN, a od początku istnienia Komisji Hydrogeologicznej tego Komitetu uczestniczył w jej pracach, pełniąc w latach 1991-1997 funkcję przewodniczącego. W tym samym okresie funkcję tę sprawował w Polskim Oddziale Międzynarodowej Asocjacji Hydrogeologów. Należy także do Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Za działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną był wielokrotnie wyróżniany. Dwukrotnie został uhonorowany nagrodą Ministra Szkolnictwa Wyższego. W roku 1989 otrzymał nagrodę naukową wojewody gdańskiego. Został odznaczony Złotą Odznaką „Zasłużony dla Geologii Polskiej”, Złotą Odznaką za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Ma godność Członka Honorowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Opracowały:
Małgorzata Pruszkowska-Caceres
Beata Jaworska-Szulc

Profesor Bronisław Paczyński urodził się w styczniu 1930 r. w Nowej Górze koło Żarnowa, na Ziemi Kieleckiej, gdzie ojciec Profesora nadzorował eksploatację górniczą glinki ceramicznej. W czasie okupacji mieszkał wraz z rodziną w Warszawie i chodził do gimnazjum konspiracyjnego Anny Goldman.

Pod koniec wojny, mając 14 lat, wstąpił do Szarych Szeregów i wziął udział w Powstaniu Warszawskim. Od l sierpnia 1944 r. walczył w zgrupowaniu majora Sosny. Po upadku Starówki przeszedł kanałami do Śródmieścia i walczył w zgrupowaniu „Bartkiewicza”. Po powstaniu i złożeniu broni na placu Narutowicza rozpoczął wędrówkę po stalagach — obozach jenieckich. Najpierw był to stalag XIb Fallingbostel koło Hanoweru, następnie stalag VII w Dorsten przy granicy z Holandią. Tam doczekał wyzwolenia przez armię brytyjską. W październiku 1946 r., po dwóch latach pobytu w Niemczech, powrócił do kraju i zamieszkał we Wrocławiu. Tu dokończył szkołę średnią i rozpoczął studia na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1953 r. otrzymał dyplom magistra filozofii w zakresie geologii i podjął pracę w Przedsiębiorstwie Geologicznym Gospodarki Komunalnej „Południe” we Wrocławiu. W 1954 r. powrócił do Warszawy, gdzie podjął pracę w Wydziale Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Centralnego Urzędu Geologii. W następnym roku wyjechał do Moskwy na studia aspiranckie w MGRI (Moskowskij Geołogo-Razwiedocznyj Insitut). Badania terenowe do pracy doktorskiej wykonywał na obszarze Kazachstanu. Prowadził badania geofizyczne, stosując metodę potencjałów samoistnych do oceny zasięgu leja depresji ujęć wód podziemnych. W 1959 r. ukończył pracę doktorską. Po powrocie do Warszawy kontynuował pracę w Centralnym Urzędzie Geologii, a w następnym roku podjął pracę w Instytucie Geologicznym. Do pracy w Zakładzie Hydrogeologii przyjął Go ówczesny kierownik – dr Cyryl Kolago. Profesor Bronisław Paczyński wcześnie rozpoczął samodzielne badania w zakresie regionalnego rozpoznania zasobów wód podziemnych niecki mazowieckiej (1960-1962), niecki lubelskiej (1963-1965), regionu synklinorium szczecińskiego (1966-1968) i synklinorium mogileńskiego (1969-1971). W jego regionalnych opracowaniach pojawiły się mapy hydrogeologiczne w skali 1:500 000 i 1:200 000. Opracowania zarówno regionalne, jak i kartograficzne wymagały nowych pojęć, terminów, a także metod badawczych i interpretacyjnych. Podczas pracy w Państwowym Instytucie Geologicznym przez wiele lat kierował dużymi zespołami hydrogeologów, których badania zakończyły się opublikowaniem atlasów zasobów wód podziemnych Polski w skali*1:500 000 (lata 1976 i 1995). W 1991 r. ukazała się monografia wód podziemnych Polski oraz, jak dotychczas, jedyna ocena zasobów dyspozycyjnych zwykłych wód podziemnych kraju.

Wyniki wieloletnich badań wód podziemnych w różnych częściach kraju pozwoliły na syntezę w zakresie hydrogeologicznego podziału kraju. Określił granice prowincji, masywów i bloków hydrogeologicznych. Zasady klasyfikacji hydrogeologicznej zostały przedstawione w pracy habilitacyjnej, obronionej w 1982 r. Profesor opracował i wdrożył zasady waloryzacji i ochrony zasobów zwykłych wód podziemnych w Polsce.

Do najważniejszych prac Profesora, oprócz wymienionych już publikacji, należą: metodyczne zasady oceny zasobów wód podziemnych w strukturach regionalnych (1972), zasoby zwykłych wód podziemnych Polski (1976, 1977), podział regionalny i ocena głębokości występowania zwykłych wód podziemnych Polski (1978), waloryzacja zasobów wód podziemnych (1988, 1989, 1991, 1993 i 1996) oraz  mapy hydrogeologiczne, jak: Mapa zasobów wód dorzecza Wisły, Atlas zasobów zwykłych wód podziemnych Polski, arkusze Mapy hydrogeologicznej Polski 1:200 000, redakcja naukowa i autorstwo arkuszy Mapy hydrogeologicznej Polski 1:50 000. Profesor Paczyński opracował jej koncepcję i był redaktorem naukowym Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000.

Szeroko była również znana i ceniona działalność Profesora jako przewodniczącego Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych i wiceprzewodniczącego Komisji Opracowań Kartograficznych przy Ministrze Środowiska. Od 1990 r. Profesor prowadził posiedzenia KDH dla ponad 700 dokumentacji hydrogeologicznych. Sam opracował ponad 600 opinii, ekspertyz i recenzji. Za wybitne osiągnięcia w pracy naukowej Profesor Paczyński był wielokrotnie nagradzany. W 1981 r. otrzymał Nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za pierwszą w Polsce i trzecią na świecie ocenę zasobów dyspozycyjnych w kraju oraz w jego regionach (zlewniach, województwach, makroregionach). Otrzymał również Nagrodę Ministra Środowiska za całokształt dorobku naukowego.

Wybitny geolog, pionier polskiej hydrogeologii prof. dr hab. Bronisław Paczyński zmarł 8 maja 2017 r., przeżywszy 87 lat. Należał do grona tych badaczy, którzy wyznaczali drogi rozwoju głównie hydrogeologii regionalnej i kartografii Polski. Przez wiele lat działalności naukowej był związany z Państwowym Instytutem Geologicznym, w szczególności z państwową służbą hydrogeologiczną.

Opracował:
Lesław Skrzypczyk

Dr hab. inż. Marek Rogoż, urodzony 30.06.1930 r. w Krakowie, był emerytowanym profesorem w Głównym Instytucie Górnictwa. Przebieg studiów, pracy zawodowej i awansu naukowego przedstawia się następująco:

1948-1952 – studia inżynierskie na Wydziale Geologiczno-Mierniczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
1952-1953 – praca w Warszawskim Przedsiębiorstwie Robót Geologiczno-Poszukiwawczych na stanowisku geologa.
1953-1954 – delegowany do Albanii, gdzie pracował jako geolog polskiej ekipy „Geolwiert” na złożu węgla brunatnego.
1954-1955 – studia magisterskie na Wydziale Geologiczno-Mierniczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
1955-1958 – praca w Biurze Dokumentacji Geologicznych w Katowicach jako geolog dokumentator, a następnie weryfikator dokumentacji złóż węgla kamiennego.
1959 – 1963 – praca w Kopalni Węgla Kamiennego „Halemba” w Rudzie Śląskiej jako starszy geolog i hydrogeolog.
1964-2000 − praca w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach, gdzie w 1974 r. uzyskał tytuł doktora nauk technicznych, a w 1983 r. – doktora habilitowanego nauk technicznych. W instytucie pełnił funkcje kierownika Pracowni Hydrogeologii Kopalnianej oraz kierownika Zakładu Geologii Kopalnianej. Był członkiem Rady Naukowej Głównego Instytutu Górnictwa. W 1984 r. został docentem, a w 1993 r. − profesorem w Głównym Instytucie Górnictwa. W latach 1965-1985 był rzeczoznawcą Odwoławczej Komisji do spraw Szkód Górniczych.

W 2000 r. przeszedł na emeryturę, jednakże do końca roku 2006 kontynuował pracę w Instytucie w ramach umowy o dzieło, a do końca 2015 r. pracował naukowo w domu.

Główne kierunki działalności dr. hab. inż. Marka Rogoża obejmują:

• rozpoznawanie, ocenę i przeciwdziałanie zagrożeniom wodnym w kopalniach,
• prognozowanie ilości i jakości wód dopływających do kopalń węgla kamiennego,
• ograniczanie ilości soli odprowadzanych do rzek w wodach kopalnianych metodami hydrogeologicznymi,
• prognozowanie konsekwencji hydrogeologicznych zatapiania wyrobisk górniczych w likwidowanych kopalniach i oceny związanych z tym zagrożeń wodnych dla czynnych kopalń.

W wymienionych dziedzinach dr Rogoż wykonał około 80 opracowań naukowych nie-publikowanych.

Był rzeczoznawcą Ministra OŚZNiL w zakresie geologii, rzeczoznawcą Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa, licencjonowanym ekspertem Głównego Instytutu Górnic-twa, członkiem Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych działającej przy Ministerstwie Środowiska oraz biegłym w zakresie szkód górniczych typu hydrogeologicznego.

Jako biegły byłej Odwoławczej Komisji do spraw Szkód Górniczych, a po roku 2000 ja-ko biegły sądowy opracował ponad 600 ekspertyz technicznych dotyczących ustalenia związku przyczynowego między robotami górniczymi a zaburzeniami warunków wodnych i związanymi z tym uszkodzeniami budynków.

Dorobek publikacyjny dr hab. inż. Marka Rogoża obejmuje łącznie 155 publikacji indywidualnych i zespołowych, a mianowicie:

• 57 publikacji indywidualnych, w tym 5 wydawnictw książkowych,
• 88 publikacji zespołowych, w tym jedna książka napisana pod kierunkiem dr. Rogoża, będąca pracą zbiorową oraz jedna książka współautorska.

Wśród prac opublikowanych na łamach różnych czasopism naukowych i technicznych oraz w materiałach różnych konferencji naukowych znajduje się 20 publikacji w języku angielskim, w tym 8 indywidualnych i 12 zespołowych, a także jedna publikacja indywidualna w języku czeskim.

Na szczególną uwagę zasługują:

• Poradnik hydrogeologa w kopalni węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod kierunkiem doc. dr hab. inż. Marka Rogoża, 1987, Wyd. „Śląsk”, Katowice, 395 s.
• Monografia dotycząca różnych problemów hydrogeologicznych występujących w polskich kopalniach węgla kamiennego (między innymi dopływy wód do kopalń i związane z nimi zagrożenia wodne, hydrogeologiczne szkody górnicze oraz problematyka likwidacji kopalń): Rogoż M., Posyłek E., 2000 − Problemy hydrogeologiczne w polskich kopalniach węgla kamiennego. Wydawnictwo GIG, Katowice, 402 s.

Autorskie monografie o charakterze podręcznikowym:

• Rogoż M., 2004 − Hydrogeologia kopalniana z podstawami hydrogeologii ogólnej. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice, 683 s.
• Rogoż M., 2007 − Dynamika wód podziemnych. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice, 706 s.
• Rogoż M., 2012 − Metody obliczeniowe w hydrogeologii. Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”. Katowice, 539 s.

Słowniki hydrogeologiczne:

• Rogoż M., 2013 − Słownik hydrogeologiczny angielsko-polski i polsko-angielski. Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, 374 s.
• Rogoż M., 2015 − Słownik hydrogeologiczny francusko-polski i polsko-francuski. http://hydrogeologiarogoz.edu.pl.
• Rogoż M., 2015 − Słownik skrótów anglojęzycznych stosowanych w literaturze hydro-geologicznej. http://hydrogeologiarogoz.edu.pl.

Monumentalna internetowa bibliografia hydrogeologiczna, obejmująca ponad 100000 pozycji : Rogoż M., 2015 − Bibliografia hydrogeologiczna (ponad 100000 pozycji): http://hydrogeologiarogoz.edu.pl).

Profesor Andrzej Różkowski urodził się 12 czerwca 1928 r. w Poznaniu, w rodzinie profesorskiej Studia geologiczne ukończył w 1951 r. na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W latach 1951-1953 pracował w Zjednoczeniu Kopalnictwa Metali Nieżelaznych w Katowicach. W okresie 1953-1956 kierował polską ekspedycją geologiczną zajmująca się badaniem złóż węgli brunatnych w Albanii. Przełomowe w życiu zawodowym i naukowym Profesora Andrzeja Różkowskiego są dwie daty: lata 1958 i 1975. Obydwie zapoczątkowują dwa główne nurty działalności w życiu zawodowym Profesora: naukowo-badawczy i naukowo-dydaktyczny. W 1958 r. Profesor podjął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym, w Stacji Terenowej w Sosnowcu, przekształconej następnie w Oddział Górnośląski. W roku 1975 podjął zaś pracę na stanowisku docenta na Wydziale Nauk o Ziemi w Uniwersytecie Śląskim; miał za zadanie zorganizowanie Zakładu Hydrogeologii i kształcenie hydrogeologów dla dynamicznie rozwijającego się górnictwa i regionu. Było to drugie miejsce pracy Profesora, które stopniowo brało górę nad pierwszym.

Oddział Górnośląski PIG był przez wiele lat wiodącym w kraju ośrodkiem prowadzącym prace i badania w zakresie rozpoznania i dokumentowania zasobów złóż węgla kamiennego, najpierw w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, a później także w Zagłębiu Lubelskim. Domeną zainteresowań i osiągnięć naukowych Profesora Różkowskiego były badania hydrogeologiczne tych zagłębi, które prowadził przez wiele lat pracy w tym Instytucie. Publikowany i niepublikowany dorobek naukowy Profesora przyczynił się w znacznej mierze do poznania hydrogeologii tych obszarów, ze szczególnym uwzględnieniem chemizmu i genezy wód, a także zagrożeń wodnych czynnych i projektowanych kopalń węgla kamiennego. Profesor prowadził także pionierskie badania hydrogeologiczne głębokich struktur geologicznych, w aspekcie perspektywicznej eksploatacji głębokich złóż węgla kamiennego, a także występowania bituminów w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Ten zakres badań, związanych z górnictwem węgla kamiennego, uzupełniają prowadzone przez Profesora Różkowskiego badania gazonośności w skałach nadkładu, występujących nad złożami węgla kamiennego.

Drugim tematem działalności zawodowej i naukowej Profesora była hydrogeologia masywów szczelinowo- -krasowych, występujących na obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, zwłaszcza triasu i jury monokliny śląsko-krakowskiej, w związku z kopalnictwem rud cynku i ołowiu oraz z zaopatrzeniem Śląska w wodę.

Trzecim tematem zajmującym istotną część naukowego życiorysu Profesora, ale i przynoszącym wymierne i znaczące dokonania naukowe była ochrona wód podziemnych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym i na jego obrzeżeniu. Odrębnym nurtem zainteresowań i pionierskich dokonań Profesora były problemy krążenia wód w kształtowaniu się reżimu wodnego lodowców w rejonie Hornsund na Spitsbergenie.

Dokonania zawodowe Profesora Andrzeja Różkowskiego dokumentuje ogromna liczba publikacji. Składa się na nią około 250 opublikowanych, w zdecydowanej większości poświęconych problematyce hydrogeologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i jego obrzeżenia. W tej liczbie na szczególną uwagę zasługują prace o charakterze monograficznym oraz mapy hydrogeologiczne i hydrogeologiczno-sozologiczne aglomeracji miejsko-przemysłowej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i jego obrzeżenia. Mapy te, wraz z tekstowym opracowaniem, stanowią doskonałą syntezę wiedzy o wodach użytkowych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Dorobek ten uzupełniają setki prac niepublikowanych, o charakterze studialnym i przeglądowym, a także syntezy, projekty i dokumentacje geologiczne i hydrogeologiczne, ekspertyzy oraz liczne opinie o pracach naukowych i wdrożeniowych.

Wśród opublikowanych prac monograficznych, wnoszących niepodważalny wkład Profesora Andrzeja Różkowskiego w poznanie hydrogeologii Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz Lubelskiego Zagłębia Węglowego na szczególne wyróżnienie zasługują:

1. Szczelinowo-krasowe zbiorniki wód podziemnych monokliny śląsko – krakowskiej i problemy ich ochrony. Wyd. SGGW-AR w Warszawie. CPBP 04.10., 1990. (red. A. Różkowski).
2. Warunki hydrogeologiczne złóż rud cynku i ołowiu regionu Śląsko-Krakowskiego. Prace IG Warszawa, 1980 (red. A. Różkowski, Z. Wilk).
3. Użytkowe wody podziemne Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i jego obrzeżenia. Prace PIG. Warszawa 1997 wraz z kompletem 4 map hydrogeologicznych.
4. Środowisko hydrogeochemiczne karbonu produktywnego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego. Katowice, 2008 (red. A. Różkowski).
5. Historia badań i stan rozpoznania hydrogeologicznego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego i obszarów przyległych. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego. Katowice, 2004 (autorska).
6. Warunki hydrogeologiczne Lubelskiego Zagłębia Węglowego. Prace IG CXXV Warszawa, 1989*(red. A. Różkowski, Z. Wilk).

Z inicjatywy i pod kierunkiem Profesora Różkowskiego został zaprojektowany i wdrożony, jako jeden z pierwszych w Polsce, regionalny monitoring jakości wód podziemnych na obszarze działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Katowicach. Na bazie doświadczeń zdobytych podczas tego przedsięwzięcia zespół kierowany przez Profesora Różkowskiego rozwinął i wdrożył ten monitoring dla całego województwa śląskiego.

Szczególnym osiągnięciem naukowym Profesora Różkowskiego, mającym zasięg ponadregionalny, jest opracowany z Jego inicjatywy i wydany w 1997 r. przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa pięciojęzyczny Słownik hydrogeologiczny. Wydawnictwo to jest unikatowe w skali europejskiej i w 2002 r. doczekało się drugiego wydania.

Niezwykła rola i wkład Profesora Andrzeja Różkowskiego w rozwój hydrogeologii w regionie górnośląskim wiąże się z Jego działalnością w Uniwersytecie Śląskim. Profesor jest twórcą i wieloletnim kierownikiem Zakładu, a potem Katedry Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej, pierwszej i dotychczas jedynej tego typu jednostki naukowo-dydaktycznej wśród uczelni Górnego Śląska. Kierowana w latach 1975-2004 przez Profesora Katedra stała się jednym z liczących się w kraju ośrodkiem naukowo-dydaktycznym, o ukształtowanym profilu badawczym w zakresie hydrogeologii obszarów zurbanizowanych i uprzemysłowionych oraz hydrogeologii złożowej. Z inicjatywy Profesora Różkowskiego na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego zapoczątkowano kształcenie specjalistów z zakresu hydrogeologii, specjalizacji cieszącej się dużym zainteresowaniem wśród studentów oraz pracodawców. Prowadząc rozległe badania naukowe Profesor wykształcił liczne grono hydrogeologów. Wypromował 90 magistrów, 10 licencjatów oraz 9 doktorów i 1 doktora habilitowanego. Był recenzentem w 39 przewodach doktorskich, w 10 przewodach habilitacyjnych, opiniował też 15 wniosków o tytuł profesora, 6-krotnie oceniał dorobek naukowy kandydata na stanowisko profesora nadzwyczajnego i 5-krotnie – na stanowisko profesora zwyczajnego.

Uniwersytetowi Śląskiemu poświęcił Profesor Andrzej Różkowski wiele lat prac organizacyjnych. Jako Prodziekan Wydziału Nauk o Ziemi ds. Nauki oraz członek Senatu Uczelni i przewodniczący oraz członek licznych jego komisji wykazywał stałą troskę i aktywność w celu systematycznego wzrostu stawianych wymagań naukowych całej społeczności akademickiej. Jego działalność i postawa przyczyniły się m.in. do osiągnięcia pełni praw akademickich przez Wydział Nauk o Ziemi.

Duży autorytet Profesora Andrzeja Różkowskiego jako badacza i organizatora nauki poskutkował Jego wyborem do licznych kolegialnych ciał i stowarzyszeń naukowych zarówno w kraju jak i za granicą. Był m.in. członkiem Komisji do spraw Tytułu i Stopni Naukowych oraz Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Był członkiem Komitetu Nauk Geologicznych i Komisji Hydrogeologicznej Polskiej Akademii Nauk, Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych przy Ministrze Środowiska, Międzynarodowej Asocjacji Hydrogeologów i Międzynarodowej Asocjacji Wód Kopalnianych, a do roku 1997 był członkiem American Institute of Hydrology. Profesor A. Różkowski wielokrotnie uczestniczył w międzynarodowych konferencjach naukowych, a w kraju częstokroć był ich organizatorem. Odbywał liczne staże naukowe, m.in. w Kanadzie, we Włoszech, w Anglii i w Danii. Prowadził badania w ramach licznych ekspedycji naukowych, których był uczestnikiem: od Kanady i Kuby, poprzez Hiszpanię, Syberię i Bajkał, do Chin, i od Spitsbergenu aż po Republikę Południowej Afryki.

Profesor Andrzej Różkowski był niekwestionowanym specjalistą w zakresie hydrogeologii złożowej i regionalnej, kartografii hydrogeologicznej, a także hydrochemii oraz hydrogeologii izotopowej. Dzięki swoim badaniom hydrogeologicznym Górnośląskiego Zagłębia Węglowego wniósł duży wkład w poznanie warunków krążenia wód w basenach węglowych. Rozwinął i umocnił hydrogeologię regionu górnośląskiego. Są to osiągnięcia na skalę światową. Był twórcą hydrogeologii na Uniwersytecie Śląskim, ośrodka naukowo-dydaktycznego, którego pozycję wzmocnił w kraju i za granicą. Profesor Andrzej Różkowski był wybitnym uczonym, jednym z najbardziej szanowanych i cenionych profesorów Uniwersytetu Śląskiego oraz geologów polskich.

Wyrazem uznania dla osiągnięcia Profesora Andrzeja Różkowskiego są liczne nagrody i odznaczenia, w tym m.in.:

• Nagroda Państwowa I stopnia (zespołowa) za odkrycie Lubelskiego Zagłębia Węglowego.
• Nagroda Ministra Edukacji Narodowej I stopnia (zespołowa) za opracowanie map hydrogeologicznych Polski.
• Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi.
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
• Złota Odznaka Zasłużonego dla Polskiej Geologii.
• Srebrna Odznaka Zasłużonego dla Górnictwa PRL.
• Odznaka Zasłużonego dla Rozwoju Województwa Katowickiego.
• Odznaka Zasłużonego dla Rozwoju Województwa Lubelskiego.
• II stopień dyrektora górniczego.
• Medal Komisji Edukacji Narodowej.
• Odznaka Zasłużonego Pracownika Instytutu Geologicznego.
• Złota Odznaka za zasługi dla Uniwersytetu Śląskiego.
• Złota Odznaka za zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Aktywna i twórcza praca naukowa Profesora trwała 64 lata, do 2015 r. Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 31 maja 2018 r. w swoim mieszkaniu w Sosnowcu. Do końca wspominał Poznań i pasjonował się hydrogeologią.

Opracował:
Jacek Różkowski